مقدمه: علل تکرر ادرار در خانم‌ها؛ نشانه‌ای ساده یا زنگ هشدار سلامتی؟
تکرر ادرار در خانم‌ها یکی از شکایات بسیار شایع در مطب‌های زنان و اورولوژی است؛ مشکلی که ممکن است از یک عفونت ساده‌ی ادراری تا اختلالات جدی کلیوی یا هورمونی ریشه گرفته باشد. بسیاری از زنان این علامت را بی‌اهمیت می‌دانند، اما در واقع، تکرر ادرار می‌تواند نخستین هشدار بدن نسبت به بروز یک ناهماهنگی در عملکرد مثانه، کلیه یا حتی سیستم عصبی و هورمونی باشد.
در حالت طبیعی، افراد روزانه بین ۴ تا ۸ بار نیاز به ادرار دارند. زمانی که این دفعات بیشتر می‌شود — به‌ویژه اگر همراه با سوزش، درد، بی‌اختیاری یا احساس تخلیه‌ی ناقص مثانه باشد — باید جدی گرفته شود.
در این مقاله با نگاهی علمی و کاربردی بررسی می‌کنیم که چرا تکرر ادرار در زنان رخ می‌دهد، چه تفاوتی بین تکرر ادرار شبانه و روزانه وجود دارد، و چگونه می‌توان با روش‌های خانگی یا درمان‌های پزشکی آن را کنترل کرد.
تکرر ادرار در خانم‌ها چیست و چه زمانی باید نگران شد؟
تکرر ادرار به حالتی گفته می‌شود که فرد بیش از حد معمول نیاز به دفع ادرار پیدا می‌کند، حتی اگر حجم ادرار کم باشد. در بسیاری از زنان، این حالت باعث اختلال در خواب شبانه، کاهش تمرکز روزانه و اضطراب مداوم می‌شود. اگر تکرر ادرار بیش از چند روز ادامه یابد یا با علائمی نظیر سوزش و درد همراه باشد، باید توسط پزشک بررسی شود، زیرا ممکن است نشانه‌ای از مشکلات زیر باشد:
-
عفونت مجاری ادراری (UTI)
-
التهاب مثانه (سیستیت)
-
افزایش قند خون یا دیابت
-
تغییرات هورمونی در دوران یائسگی یا قاعدگی
-
مصرف زیاد کافئین، داروهای مدر یا اضطراب روانی
تفاوت تکرر ادرار شبانه و روزانه در زنان
تکرر ادرار ممکن است در ساعات مختلف شبانه‌روز الگوهای متفاوتی داشته باشد.
تکرر ادرار روزانه معمولاً با افزایش مصرف مایعات، نوشیدنی‌های تحریک‌کننده مانند چای و قهوه، یا استرس عصبی در ارتباط است.
تکرر ادرار شبانه (نکتوریا) اما اغلب نشانه‌ای از مشکلات کلیوی، احتباس مایعات در بدن یا تغییرات هورمونی است. اگر زنی بیش از دو بار در طول شب برای ادرار از خواب بیدار شود، لازم است علت آن توسط پزشک بررسی گردد؛ چراکه ممکن است نشانگر مشکلات قلبی، فشار خون بالا یا اختلال در ترشح هورمون ضدادراری (ADH) باشد.
شناخت دقیق الگوی ادرار، یکی از مهم‌ترین بخش‌های تشخیص است. پزشک از بیمار می‌خواهد طی چند روز، دفعات و حجم ادرار خود را یادداشت کند تا بتوان علت دقیق را شناسایی کرد.
نقش عفونت ادراری (UTI) در تکرر ادرار زنان
یکی از شایع‌ترین دلایل تکرر ادرار در خانم‌ها، عفونت مجاری ادراری است. این عفونت زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها (به‌ویژه E. coli) از ناحیه‌ی تناسلی وارد مجرای ادرار و مثانه می‌شوند.
در نتیجه، دیواره‌ی داخلی مثانه ملتهب و تحریک‌پذیر شده و حتی با مقدار اندکی ادرار، فرد احساس نیاز فوری به تخلیه پیدا می‌کند.
از علائم شاخص عفونت ادراری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
سوزش و درد هنگام ادرار
-
بوی تند و غیرطبیعی ادرار
-
احساس سنگینی یا فشار در پایین شکم
-
ادرار تیره یا گاهی همراه با خون
-
احساس تخلیه ناقص مثانه پس از هر بار ادرار
اگر این علائم نادیده گرفته شوند، ممکن است عفونت از مثانه به کلیه‌ها گسترش یابد و عوارضی مانند تب بالا، درد پهلو و تهوع ایجاد کند.
علائم هشدار عفونت مثانه در خانم‌ها
زمانی که عفونت مثانه (سیستیت) بروز می‌کند، بدن معمولاً با مجموعه‌ای از علائم هشداردهنده واکنش نشان می‌دهد. در این شرایط، بی‌توجهی به درمان می‌تواند باعث مزمن شدن عفونت و آسیب به بافت مثانه شود.
علائم اصلی عبارت‌اند از:
-
درد در ناحیه‌ی لگن یا پایین شکم
-
تب خفیف یا احساس گرما در بدن
-
احساس فوریت در ادرار (urge) حتی با مثانه‌ی تقریباً خالی
-
سوزش و خارش ناحیه‌ی تناسلی
-
در برخی موارد، وجود خون در ادرار
به‌محض مشاهده‌ی این نشانه‌ها، باید به پزشک یا اورولوژیست مراجعه کرد. درمان معمولاً شامل مصرف آنتی‌بیوتیک مناسب، نوشیدن آب فراوان و پرهیز از مواد محرک مانند کافئین و نوشابه است.
تأثیر تغییرات هورمونی بر تکرر ادرار
تغییرات سطح استروژن و پروژسترون در دوران قاعدگی، بارداری یا یائسگی می‌تواند بر عملکرد مثانه تأثیر بگذارد. کاهش استروژن موجب نازک شدن دیواره‌ی مجاری ادراری و تحریک‌پذیری بیشتر آن می‌شود. به همین دلیل، زنان در دوران یائسگی یا پس از زایمان ممکن است بیشتر دچار تکرر ادرار شوند.
تکرر ادرار در دوران بارداری؛ علت و راهکار
در دوران بارداری، رشد جنین باعث افزایش فشار روی مثانه می‌شود و مادر باردار مجبور است به‌طور مکرر ادرار کند. همچنین افزایش هورمون پروژسترون باعث شل شدن عضلات مجرای ادرار می‌گردد. با این حال، اگر تکرر ادرار همراه با سوزش یا تب باشد، احتمال عفونت ادراری در بارداری وجود دارد که نیاز به بررسی فوری دارد.
رابطه‌ی یائسگی و افزایش دفعات ادرار
پس از یائسگی، کاهش سطح استروژن باعث کاهش خاصیت ارتجاعی و رطوبت بافت‌های مجرای ادراری می‌شود. در نتیجه، مثانه تحریک‌پذیرتر شده و فرد احساس نیاز مکرر به تخلیه دارد. درمان با هورمون‌تراپی موضعی یا استفاده از مرطوب‌کننده‌های واژینال، می‌تواند این علائم را بهبود دهد.
نقش استرس و اضطراب در تکرر ادرار
استرس و اضطراب می‌توانند بر سیستم عصبی تأثیر گذاشته و باعث تحریک بیش‌ازحد مثانه شوند. افرادی که دچار استرس مزمن هستند، اغلب احساس نیاز مکرر به ادرار دارند، حتی زمانی که مثانه پر نیست. تمرینات تنفسی و مدیتیشن روزانه به کنترل این نوع تکرر ادرار کمک می‌کند.
بیماری‌های زمینه‌ای مؤثر بر تکرر ادرار (دیابت، تیروئید و…)
گاهی تکرر ادرار علامتی از یک بیماری عمومی در بدن است. در دیابت، افزایش قند خون باعث افزایش حجم ادرار می‌شود. اختلالات تیروئید یا بیماری‌های عصبی نیز می‌توانند در کنترل مثانه اختلال ایجاد کنند. در این موارد، درمان علت زمینه‌ای می‌تواند تکرر ادرار را برطرف نماید.
تکرر ادرار ناشی از مصرف داروها
برخی داروها مانند ادرارآورها (دیورتیک‌ها) که برای درمان فشار خون یا ورم استفاده می‌شوند، باعث افزایش دفعات ادرار می‌گردند. همچنین داروهای آرام‌بخش و ضدافسردگی ممکن است بر عملکرد مثانه اثر بگذارند. اگر پس از شروع دارویی دچار تکرر ادرار شدید، حتماً موضوع را با پزشک در میان بگذارید تا در صورت لزوم، دوز یا نوع دارو تغییر کند.
ضعف عضلات کف لگن و بی‌اختیاری ادرار
یکی از علل شایع تکرر ادرار و بی‌اختیاری در خانم‌ها، ضعف عضلات کف لگن است. این عضلات نقش کلیدی در نگهداری مثانه، رحم و سایر اندام‌های لگنی دارند و هرگونه کاهش قدرت آن‌ها می‌تواند موجب نشت ادرار هنگام عطسه، سرفه یا خنده شود.
زایمان‌های طبیعی متعدد، افزایش سن، چاقی یا حتی نشستن طولانی‌مدت از عوامل تضعیف این عضلات محسوب می‌شوند.
برای پیشگیری و درمان، تمرینات کگل (Kegel) بهترین روش شناخته‌شده است. این تمرینات با منقبض و رها کردن مکرر عضلات کف لگن، به تقویت بافت‌های حمایتی و بازگرداندن کنترل بر جریان ادرار کمک می‌کنند. انجام روزانه‌ی ۵ تا ۱۰ دقیقه تمرین کگل، پس از چند هفته باعث بهبود قابل‌توجه کنترل مثانه خواهد شد.
چگونه مثانه بیش‌فعال باعث تکرر ادرار می‌شود؟
در یک مثانه سالم، دیواره‌ی مثانه تنها زمانی پیام تخلیه را به مغز می‌فرستد که حجم ادرار به حد معینی برسد. اما در مثانه بیش‌فعال (Overactive Bladder)، این پیام حتی با مقدار کمی ادرار فعال می‌شود و باعث ایجاد احساس فوری و مکرر دفع می‌گردد.
خانم‌هایی که به این عارضه دچارند معمولاً از احساس ناگهانی نیاز به دستشویی، به‌ویژه در شب، شکایت دارند و گاهی کنترل ادرار خود را از دست می‌دهند.
درمان مثانه بیش‌فعال معمولاً ترکیبی است از:
-
اصلاح سبک زندگی (کاهش مصرف کافئین و نوشیدنی‌های گازدار)
-
فیزیوتراپی کف لگن برای آموزش کنترل عضلات
-
در صورت نیاز، استفاده از داروهای مهارکننده‌ی انقباضات مثانه
تفاوت تکرر ادرار با بی‌اختیاری ادرار
اگرچه این دو اصطلاح گاهی به جای هم استفاده می‌شوند، اما تفاوت مهمی دارند:
-
تکرر ادرار یعنی دفعات زیاد رفتن به دستشویی، بدون نشت ادرار.
-
بی‌اختیاری ادرار یعنی خروج غیرارادی ادرار، حتی بدون اراده‌ی فرد.
بی‌اختیاری معمولاً در اثر ضعف عضلات کف لگن یا فشار ناگهانی بر مثانه (مانند عطسه، خنده یا فعالیت بدنی) بروز می‌کند. در حالی‌که تکرر ادرار ممکن است ناشی از عفونت ادراری، اضطراب یا تحریک عصبی مثانه باشد.
درک تفاوت این دو وضعیت، به انتخاب درمان صحیح کمک می‌کند.
علل عصبی و ارتباط مغز با کنترل مثانه
کنترل ادرار فرایندی پیچیده است که توسط مغز، نخاع و شبکه‌ی اعصاب لگنی انجام می‌شود. هرگونه آسیب به این مسیر عصبی، می‌تواند باعث اختلال در هماهنگی مغز و مثانه شود.
بیماری‌هایی مانند ام‌اس (MS)، سکته مغزی، پارکینسون یا آسیب نخاعی، از دلایل عصبی تکرر و بی‌اختیاری ادرار به‌شمار می‌روند.
در این بیماران، مثانه ممکن است یا بیش‌فعال شود (دفع ناگهانی و غیرقابل‌کنترل)، یا بالعکس، در تخلیه ناتوان گردد. درمان در این موارد نیازمند همکاری چند تخصص از جمله اورولوژی، مغز و اعصاب و فیزیوتراپی تخصصی است.
نقش رژیم غذایی در افزایش دفعات ادرار
تغذیه‌ی نامناسب می‌تواند یکی از دلایل پنهان تکرر ادرار در زنان باشد. برخی مواد غذایی باعث تحریک دیواره‌ی مثانه و افزایش تمایل به ادرار می‌شوند.
برای کنترل بهتر مثانه، باید مصرف مواد زیر را محدود کرد:
-
کافئین (قهوه، چای پررنگ، نوشابه‌های انرژی‌زا)
-
غذاهای تند و ادویه‌دار
-
نوشیدنی‌های گازدار و مرکبات اسیدی
-
الکل و شکلات داغ
در مقابل، نوشیدن آب ساده، دمنوش‌های آرام‌بخش مانند بابونه و گزنه، و مصرف میوه‌های کم‌اسید مثل سیب و گلابی می‌تواند به تسکین مثانه کمک کند.
مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که ادرار را بیشتر می‌کنند
برخی خوراکی‌ها خاصیت ادرارآور طبیعی دارند و اگر بیش از حد مصرف شوند، باعث تکرر ادرار خواهند شد. از جمله:
-
چای سیاه و سبز
-
قهوه و کاکائو
-
نوشابه‌های رژیمی
-
آب مرکبات (به‌ویژه پرتقال و گریپ‌فروت)
کاهش مصرف این مواد، به‌ویژه در ساعات عصر و شب، به کاهش نیاز مکرر به دستشویی کمک شایانی می‌کند.
مصرف زیاد کافئین و تکرر ادرار
کافئین با تحریک سیستم عصبی مرکزی، انقباضات مثانه را افزایش می‌دهد و توانایی نگهداری ادرار را کاهش می‌دهد. زنانی که روزانه بیش از دو فنجان قهوه یا چای غلیظ مصرف می‌کنند، معمولاً از افزایش دفعات ادرار یا بی‌اختیاری خفیف شکایت دارند.
بهترین راه، کاهش تدریجی مصرف کافئین است تا بدن بتواند بدون شوک ناگهانی، به تعادل بازگردد.
بررسی تکرر ادرار در سنین مختلف (از جوانی تا سالمندی)
در جوانی: تکرر ادرار معمولاً ناشی از استرس، اضطراب، یا عفونت ادراری است.
در میانسالی: تغییرات هورمونی، بارداری‌های مکرر و افتادگی مثانه از عوامل اصلی‌اند.
در دوران سالمندی: کاهش خاصیت ارتجاعی مثانه، ضعف عضلات و کاهش ترشح هورمون استروژن نقش پررنگی دارند.
هر گروه سنی نیاز به درمان متناسب با شرایط بدنی و سبک زندگی خود دارد؛ از ورزش‌های تقویتی و اصلاح تغذیه در جوانی گرفته تا درمان‌های هورمونی و توان‌بخشی لگنی در سنین بالاتر.
تکرر ادرار در دوران پریود علت و راه‌های مدیریت
در دوران قاعدگی، تغییرات هورمونی و افزایش ترشح پروستاگلاندین‌ها می‌تواند بر عملکرد کلیه‌ها و مثانه تأثیر بگذارد. این ترکیبات باعث افزایش جریان خون کلیوی و تحریک دیواره‌ی مثانه می‌شوند، به همین دلیل بسیاری از خانم‌ها در روزهای پریود خود دچار تکرر ادرار یا احساس نیاز فوری به تخلیه می‌شوند.
برای کاهش این حالت، توصیه می‌شود در این دوران آب کافی بنوشید، از مصرف کافئین و نوشیدنی‌های محرک پرهیز کنید و با حفظ آرامش بدن، از انقباضات غیرضروری مثانه جلوگیری نمایید.
ارتباط تکرر ادرار با مشکلات رحم و واژن
در بدن زنان، نزدیکی ساختاری رحم، واژن و مثانه باعث می‌شود که هر التهاب، عفونت یا تغییر در یکی از این نواحی بر عملکرد دیگر اعضا تأثیر بگذارد.
به‌عنوان مثال، عفونت یا افتادگی رحم می‌تواند فشار مکانیکی بر مثانه وارد کرده و احساس تکرر ادرار ایجاد کند. همچنین، التهاب یا خشکی واژن (به‌ویژه در دوران یائسگی) ممکن است گیرنده‌های عصبی مثانه را تحریک کند.
تشخیص دقیق علت این نوع تکرر ادرار تنها با معاینه‌ی تخصصی پزشک زنان و انجام آزمایش‌های تکمیلی امکان‌پذیر است.
روش‌های تشخیص پزشکی تکرر ادرار در زنان
برای شناسایی علت اصلی تکرر ادرار، پزشک در ابتدا شرح حال کامل از بیمار می‌گیرد و سپس مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و بررسی‌ها را انجام می‌دهد.
این مراحل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
آزمایش کامل ادرار (Urinalysis) برای تشخیص عفونت، قند یا پروتئین
-
آزمایش خون جهت بررسی عملکرد کلیه و سطح قند خون
-
سونوگرافی مثانه و کلیه‌ها برای ارزیابی ساختار و تخلیه‌ی کامل مثانه
-
در برخی موارد خاص، انجام سیستوسکوپی برای مشاهده‌ی مستقیم داخل مثانه
این بررسی‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا تشخیص دهد آیا علت تکرر ادرار، عفونت، اختلال هورمونی، فشار رحم یا مشکل عصبی است.
در نتیجه، تشخیص دقیق، کلید درمان مؤثر و هدفمند خواهد بود.
درمان‌های دارویی و غیر دارویی تکرر ادرار
درمان تکرر ادرار بسته به علت زمینه‌ای متفاوت است.
-
در صورت وجود عفونت ادراری یا مثانه، پزشک آنتی‌بیوتیک مناسب تجویز می‌کند.
-
در مثانه بیش‌فعال، داروهای ضدانقباض یا آرام‌کننده‌ی عضلات مثانه تجویز می‌شوند.
-
در موارد ناشی از تغییرات هورمونی (مانند یائسگی)، استفاده از کرم‌ها یا درمان‌های موضعی حاوی استروژن می‌تواند مؤثر باشد.
در کنار درمان دارویی، اصلاح سبک زندگی، کاهش مصرف کافئین و نوشیدنی‌های گازدار و انجام تمرینات کف لگن نقش مکمل بسیار مهمی دارند.
تمرینات تقویتی عضلات کف لگن (ورزش کگل)
ورزش‌های کف لگن یا Kegel از مؤثرترین روش‌های خانگی برای کنترل بی‌اختیاری و تکرر ادرار در زنان هستند. این تمرین شامل انقباض و رهاسازی مکرر عضلات اطراف واژن و مقعد است که باعث تقویت بافت‌های حمایتی مثانه و بهبود کنترل ادرار می‌شود.
انجام این تمرینات به‌صورت روزانه و منظم (حداقل ۵ دقیقه، سه نوبت در روز) می‌تواند طی چند هفته نتایج چشمگیری ایجاد کند.
درمان خانگی تکرر ادرار در خانم‌ها
در کنار درمان‌های پزشکی، روش‌های خانگی ساده‌ای نیز برای کاهش تکرر ادرار وجود دارد:
-
نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب در روز برای رقیق نگه داشتن ادرار
-
پرهیز از کافئین، نوشابه و غذاهای تند
-
استفاده از دمنوش‌های ضدالتهاب مانند بابونه، گزنه و رازیانه
-
گرم نگه داشتن بدن و تخلیه‌ی کامل مثانه در هر بار ادرار
این اقدامات به کاهش تحریک مثانه و پیشگیری از عفونت‌های مکرر کمک می‌کنند.
نقش مایعات و میزان مصرف آب در کنترل ادرار
برخلاف تصور رایج، نوشیدن آب کافی باعث افزایش تکرر ادرار نمی‌شود؛ بلکه از غلیظ شدن ادرار و تحریک مثانه جلوگیری می‌کند.
وقتی بدن دچار کم‌آبی می‌شود، ادرار غلیظ‌تر شده و نمک‌ها و ترکیبات تحریک‌کننده بیشتری دارد که باعث احساس فوری تخلیه می‌شوند.
بهترین میزان مصرف روزانه آب برای زنان حدود ۶ تا ۸ لیوان است، مگر اینکه پزشک محدودیت خاصی برای مایعات تجویز کرده باشد.
هشدار پزشکان درباره‌ی خوددرمانی در تکرر ادرار
بسیاری از خانم‌ها در مواجهه با تکرر ادرار یا سوزش هنگام ادرار، بدون مراجعه به پزشک اقدام به مصرف داروهای ضدعفونی‌کننده یا آنتی‌بیوتیک می‌کنند. این نوع خوددرمانی بدون تشخیص علت اصلی می‌تواند خطرناک باشد.
مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها، نه‌تنها ممکن است عفونت را به‌طور کامل از بین نبرد، بلکه باعث مقاومت باکتریایی و بازگشت شدیدتر بیماری می‌شود.
پزشکان تأکید می‌کنند که هرگونه تغییر در الگوی ادرار، سوزش، یا احساس درد در ناحیه‌ی مثانه باید تحت بررسی پزشک متخصص زنان یا اورولوژی قرار گیرد تا از بروز عوارض جدی‌تر پیشگیری شود.
زمان مراجعه به پزشک برای بررسی علت ادرار زیاد
اگر تکرر ادرار با علائم زیر همراه باشد، مراجعه‌ی فوری به پزشک ضروری است:
-
وجود درد یا سوزش هنگام ادرار
-
تب یا لرز (نشانه‌ی احتمالی عفونت کلیوی)
-
مشاهده‌ی خون در ادرار (هماچوری)
-
احساس عطش غیرطبیعی یا کاهش وزن ناگهانی
-
تورم پاها یا خستگی مفرط
این علائم ممکن است نشانه‌ی مشکلات جدی‌تری مانند دیابت کنترل‌نشده، عفونت کلیوی یا التهاب مثانه باشند و تأخیر در درمان می‌تواند خطرناک باشد. تشخیص زودهنگام، کلید درمان مؤثر و بازگشت سریع به سلامت طبیعی است.
پیشگیری از تکرر ادرار با اصلاح سبک زندگی
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با رعایت چند نکته‌ی ساده در سبک زندگی، می‌توان تا حد زیادی از تکرر و عفونت‌های ادراری جلوگیری کرد:
-
از نگه داشتن طولانی‌مدت ادرار خودداری کنید. تخلیه‌ی منظم مثانه مانع رشد باکتری‌ها می‌شود.
-
وزن بدن را در محدوده‌ی سالم نگه دارید؛ چاقی به مثانه و کف لگن فشار وارد می‌کند.
-
تمرینات کف لگن (کگل) را به‌صورت روزانه انجام دهید تا کنترل ادرار تقویت شود.
-
مصرف کافئین، الکل، نوشابه‌های گازدار و غذاهای تند را کاهش دهید.
-
لباس زیر نخی و آزاد بپوشید و بهداشت ناحیه‌ی تناسلی را به‌دقت رعایت کنید.
-
نوشیدن آب کافی (۶ تا ۸ لیوان در روز) را فراموش نکنید؛ کم‌آبی عامل تحریک مثانه است.
این اقدامات ساده، اما مستمر، به سلامت مثانه و کاهش دفعات ادرار کمک چشمگیری می‌کنند.
نتیجه‌گیری نهایی و توصیه‌ی دکتر برای سلامت ادراری خانم‌ها
تکرر ادرار در زنان نشانه‌ای است که نباید نادیده گرفته شود. در بسیاری از موارد، علت آن ساده و قابل‌درمان است؛ اما گاهی می‌تواند زنگ خطری برای بیماری‌های پنهان مانند دیابت، اختلالات هورمونی یا عفونت کلیوی باشد.
با تشخیص به‌موقع، تغییر سبک زندگی و رعایت توصیه‌های پزشکی می‌توان از بازگشت مکرر این مشکل جلوگیری کرد.
بدن زنانه سیستمی هوشمند و حساس است که در صورت تعادل هورمونی، تغذیه‌ی سالم و توجه به نشانه‌های درونی، بهترین عملکرد را دارد.
بنابراین، هر علامت را فرصتی برای آگاهی، مراقبت و حفظ سلامت کلی بدن بدانید؛ چراکه سلامت مثانه و دستگاه ادراری، یکی از پایه‌های اصلی سلامت زنان است.
