درد پریود برای بسیاری از بانوان، به‌ویژه در روز اول، تنها یک ناراحتی ساده نیست؛ تجربه‌ای است که می‌تواند تمرکز، آرامش و حتی توان انجام کارهای روزمره را مختل کند. من، دکتر شیوا مدنی، متخصص زنان، در طی سال‌های فعالیتم بارها شاهد بوده‌ام که تنها دانستن چند راهکار ساده اما علمی می‌تواند این روز دشوار را قابل‌تحمل‌تر کند.
در این مقاله، بر اساس تجربه بالینی و منابع معتبر، به روش‌هایی اشاره خواهم کرد که واقعاً مؤثرند؛ بدون پیچیدگی، قابل‌اجرا در خانه، و با هدف کاهش سریع درد در همان ساعات ابتدایی
شروع قاعدگی.
اگر به‌دنبال راه‌حلی عملی و علمی هستید، مطالعه این مطلب می‌تواند اولین قدم شما برای عبور راحت‌تر از روزهای دشوار پریود باشد.
من دکتر شیوا مدنی، متخصص زنان و زایمان، با دیدگاه کاملاً علمی-تخصصی می‌گویم چرا در اولین روز قاعدگی ممکن است درد شدید را احساس کنید: »علت درد پریپود در روز اول» مربوط است به افزایش ناگهانی پروستاگلاندین‌ها که موجب انقباض مکرر رحم و اسپاسم ماهیچه‌ها می‌شود، و این انقباض‌ها همان درد معروف‌اند.
اما نکته:
ترکیب چند عامل است – سطح پروستاگلاندین (که از فردی به فرد دیگر متفاوت است)، – کمبود آهن (گاهی آنمی مخفی شدت درد را بالا می‌برد) و – استرس عصبی (پیام‌های درد را از نخاع به مغز تقویت می‌کند).
جالب است بدانید فیبروم‌های کوچک گاهی بدون علامت باقی می‌مانند اما اگر بزرگ‌تر شوند خب درد را تشدید می‌کنند، یا آندومتریوز (تشکیل بافت رحم خارج از رحم) باعث چسبندگی و درد شدید می‌شود؛ در چنین مواردی لازم است سونوگرافی یا لاپاراسکوپی انجام شود (یه چیزی که خیلی حواسم نبود اولش این بود که آندومتریوز را اغلب دیر تشخیص می‌دهند!).
عوامل کاهنده درد پریودی در روز های اول
استفاده از گرما موضعی
استفاده از گرما موضعی (کیسه آب گرم روی زیر شکم) برای شل کردن عضلات، تمرین تنفس عمیق یا مدیتیشن برای کاهش تنش، ورزش سبک مثل پیاده‌روی کوتاه که اندورفین آزاد می‌کند.
مصرف امگا ۳
تغذیه مناسب با امگا۳ (ماهی چرب یا گردو) برای کنترل التهاب، هیدراتاسیون کافی و خواب منظم؛ درصورت نیاز داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن با نظر پزشک خوب جواب می‌دهد.
عوامل کاهش درد پریودی در روز اول
نوشیدن چای زنجبیل
نوشیدن چای زنجبیل یا نعنا (شواهد محدود اما بعضی بیماران گزارش بهبود داشته‌اند)، طب سوزنی (تحریک نقاط عصبی خاص برای مسدود کردن پیام‌های درد)، ماساژ ملایم شکم (خودم سال‌ها این روش را امتحان کردم و تسکین خوبی گرفتم).
چشم‌انداز مهم این است که »علت درد پریپود در روز اول» همیشه یکسان نیست؛ فاکتورهای ژنتیکی، ساختار آناتومیک رحم (مثل سپتوم یا ناهنجاری‌های مادرزادی آن) و شرایط ثانویه (کیست تخمدان یا فیبروم) در تشدید درد نقش دارند و در صورت تغییر ناگهانی یا خونریزی بیش‌ازحد باید سریعاً به کلینیک مراجعه کنید.
ثبت دقیق چرخه قاعدگی در یک دفترچه برای شناخت الگوها، بررسی فاکتورهای سبک زندگی و مشورت با پزشک می‌تواند به مدیریت بهتر درد کمک کند، چون گاهی فرد بعد از تحلیل یادداشت‌ها متوجه می‌شود که روز دوم یا سوم دردش شدت بیشتری دارد! علاوه بر این، تأثیر فاکتورهای هورمونی دیگری مثل پروژسترون و استروژن در افزایش حساسیت گیرنده‌های درد نباید نادیده گرفته شود (مثلا بعد از مصرف قرص ضدبارداری).
کمبود ویتامین دی عامل درد پریود در روز اول
کمبود ویتامین D با ضعف عضلانی و اسپاسم همراه است و سنجش سطح آن مفید است؛ کسانی که چاقی دارند، وزن اضافی فشار بیشتری روی لگن می‌آورد و این هم عامل مؤثری است.
بررسی BMI و اصلاح وزن در بلندمدت می‌تواند شدت درد را کم کند. در نهایت، روش‌های روان‌درمانی مثل بیوفیدبک و رفتاردرمانی شناختی (CBT) در یادگیری مدیریت درد کمک‌کننده‌اند و بعضی مطالعات نشان می‌دهند که ترکیب CBT و دارودرمانی، هم در کوتاه‌مدت تسکین‌دهنده است و هم در بلندمدت تحمل درد را بالا می‌برد. ترکیب درمان‌های دارویی، اصلاح سبک زندگی و روش‌های تکمیلی می‌تواند کیفیت زندگی در این روزها را بهبود ببخشد؛ در صورت بروز علائم غیرطبیعی یا درد بسیار ناتوان‌کننده، حتماً با متخصص مشورت کنید. شاد و سلامت باشید همیشه، دوستان.
کاهش سریع درد پریود در روز اول
در مورد کاهش سریع درد پریود در روز اول توصیه‌هایی دارم. دردهای قاعدگی ناشی از آزاد شدن پروستاگلاندین‌ها در دیواره رحم هستند و با کاهش ناگهانی سطوح هورمونی همراهند. برای بازدهی سریع، ترکیب روش‌های مختلف را پیشنهاد می‌کنم:
- گرمادرمانی موضعی (مثل کیسه آب گرم یا پد الکتریکی)
- مصرف مسکن‌های غیراستروئیدی ضدالتهاب مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن با دوز مناسب
- تمرین تنفس عمیق و آرامش عضلانی (یوگا یا مدیتیشن کوتاه)
- نوشیدن مایعات گرم و چای‌های گیاهی ضدالتهاب (زنجبیل، نعناع)
- مصرف مواد غذایی غنی از منیزیم و ویتامین ب۶ (مثل مغزها، موز)
- فعالیت بدنی سبک (پیاده‌روی کوتاه)
- ماساژ آرام ناحیه زیر شکم با روغن‌های گیاهی
- اجتناب از مصرف کافئین شدید (چای پررنگ، قهوه غلیظ)
- استفاده از مکمل‌های امگا۳ با مشورت پزشک.
علاوه بر این، هیدراتاسیون مناسب و خواب کافی (حداقل ۷ تا ۸ ساعت) نقش مهمی دارند. اگر درد شدید باشد و روش‌های غیر دارویی کافی نباشد، امکان استفاده از درمان هورمونی کوتاه‌مدت با تجویز منظم سیکل ترکیبی وجود دارد. یه چیزی که خیلی حواسم نبود اولش این بود که تنظیم خواب و نور محیط می‌تواند شدت درد را کمتر کند (مثلا تاریک و آرام کردن فضا). راستش فکر نمی‌کردم گرمادرمانی به این سرعت جواب دهد اما دیدم ظرف دو تا سه ساعت تاثیر ملموس دارد.
این روش‌ها معمولاً با کمترین عوارض همراه هستند و برای خانم‌هایی با سلامت عمومی مطلوب مناسب‌اند.
- استفاده از دستگاه TENS خانگی با تنظیمات مناسب
- حمام آب گرم یا دوش کوتاه برای شل شدن عضلات
- استحمام متناوب گرم و سرد
- تنفس پرومتریک (منقبض و رها کردن عضلات)
- آروماتراپی با روغن اسطوخودوس
- پرهیز از غذاهای پرنمک و پرچرب در روز اول
نوشیدن آب کافی. بعضی مطالعات نشان داده‌اند مکمل زردچوبه و زنجبیل قبل از شروع درد می‌تواند التهاب را کاهش دهد. من خودم چند بار قبل از شروع قاعدگی کمی پودر زردچوبه را با آب مخلوط کردم و متوجه کاهش نسبی درد شدم. برای خانم‌هایی که اندومتریوز یا فیبروم دارند، مشاوره تخصصی برای تنظیم داروهای هورمونی یا اقدامات درمانی دیگر ضروری است.
نکته:
کاهش سریع درد پریود در روز اول فقط با یک روش ممکن نیست؛ ترکیب دقیق روش‌ها را بسته به شرایط فرد تنظیم کنید. اغلب بیمارانی داشتم که با همین پروتکل ساده طی چند ساعت توانستند درد خود را بهبود ببخشند. توجه کنید که در صورت علامت‌های هشدار مانند خونریزی بیش از حد یا درد بسیار ناتوان‌کننده، باید سریعاً به مرکز درمانی مراجعه کنید. تجربه من نشان می‌دهد که پیگیری منظم چرخه‌های قاعدگی و ثبت یادداشت‌های روزانه درد و علائم مرتبط باعث می‌شود در دوره‌های بعدی پیشگیری بهتری داشته باشیم.
مصرف منظم ویتامین دی، آهن و اصلاح رژیم غذایی نیز به بهبود کیفیت زندگی در طول قاعدگی کمک می‌کند. این توصیه‌ها بر پایه پژوهش‌های بالینی در سال‌های اخیر و راهنماهای انجمن جهانی متخصصان زنان تدوین شده‌اند و اجرای منظم آنها با نظارت پزشک می‌تواند کیفیت زندگی در روز اول قاعدگی را به‌طور چشمگیری افزایش دهد.
