دوران بارداری یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مراحل زندگی یک زن است که با تغییرات جسمی و روحی قابل توجهی همراه است. خارش واژن در دوران بارداری یکی از مشکلات شایع است که ممکن است به دلایل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، افزایش جریان خون به ناحیه تناسلی، یا عفونت‌های قارچی و باکتریایی بروز کند. این خارش می‌تواند باعث ناراحتی و افت کیفیت زندگی در زنان باردار شود. به همین دلیل، در این مطلب به بررسی خارش واژن در بارداری علل و روش های درمان آن می‌پردازیم.
علت خارش واژن در بارداری
تشخیص علت خارش واژن در بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا این عارضه می‌تواند تأثیرات زیادی بر روی سلامت مادر و جنین داشته باشد. انتخاب روش درمان مناسب بر اساس تشخیص دقیق، نه تنها به بهبود کیفیت زندگی مادر کمک می‌کند، بلکه از بروز عوارض احتمالی نیز جلوگیری می‌کند.
در دوران بارداری، سیستم ایمنی بدن تغییر می‌کند و ممکن است برخی درمان‌ها برای مادر یا جنین مناسب نباشند؛ بنابراین، شناخت دقیق عامل ایجاد کننده خارش می‌تواند در انتخاب درمان‌های ایمن و مؤثر نقش بسزایی داشته باشد و به حفظ سلامت هر دو طرف کمک کند.
- تغییرات هورمونی
- تغییرات هورمونی در دوران بارداری تأثیرات قابل توجهی بر روی بدن زن می‌گذارد و می‌تواند یکی از علل خارش واژن باشد.
- در این دوران، سطح هورمون‌ها به ویژه استروژن و پروژسترون به شدت افزایش می‌یابد. این تغییرات هورمونی باعث تغییر در pH واژن و همچنین میزان ترشحات واژینال می‌شود.
- افزایش استروژن می‌تواند به افزایش جریان خون به ناحیه واژن و تحریک غدد ترشحی منجر شود که این وضعیت ممکن است احساس خارش و ناراحتی را به همراه داشته باشد.
- علاوه بر این، تغییرات هورمونی می‌تواند بر اکوسیستم میکروبی واژن تأثیر بگذارد و باعث افزایش رشد برخی از باکتری‌ها یا قارچ‌ها شود.
- به عنوان مثال، افزایش سطح استروژن ممکن است خطر عفونت‌های قارچی مانند کاندیدیازیس را افزایش دهد که یکی از دلایل شایع خارش واژن در بارداری است.
- بنابراین، در این دوران، تغییرات هورمونی می‌توانند به طور مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت واژن تأثیر بگذارند و احساس ناراحتی را برای زنان باردار به همراه داشته باشند.
خشکی واژن
- خشکی واژن یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری است که می‌تواند به خارش و ناراحتی در ناحیه‌ی واژن منجر شود.
- تغییرات هورمونی ناشی از بارداری، به ویژه افزایش سطح هورمون پروژسترون، می‌تواند به کاهش ترشحات طبیعی واژن و در نتیجه خشکی آن منجر گردد.
- این وضعیت می‌تواند باعث احساس سوزش، خارش و ناراحتی در ناحیه‌ی تناسلی شود و به کیفیت زندگی زن باردار آسیب بزند.
- علاوه بر تغییرات هورمونی، عوامل دیگری مانند استرس، کاهش مصرف مایعات، و تغییرات در رژیم غذایی نیز می‌توانند منجر به خشکی واژن در دوران گردند.
عفونت های باکتریایی (واژینوز باکتریال)
- واژینوز باکتریال یک اختلال شایع در واژن است که ناشی از عدم تعادل در میکروب‌های طبیعی آن می‌باشد. در این حالت، باکتری‌های بی‌هوازی به طور غیرطبیعی افزایش یافته و باعث بروز علائمی مانند خارش، سوزش و ترشحات غیرطبیعی می‌شوند.
- در دوران بارداری، تغییرات هورمونی و افزایش سطح استروژن می‌تواند به تغییر در فلور میکروبی واژن منجر شود و احتمال بروز واژینوز باکتریال را افزایش دهد. این عفونت ممکن است عوارضی چون زایمان زودرس یا عفونت‌های رحمی را به همراه داشته باشد.
- خارش واژن ناشی از واژینوز باکتریال در دوران بارداری می‌تواند به شدت آزاردهنده باشد و بر کیفیت زندگی روزمره زنان تاثیر منفی بگذارد.
عفونت های قارچی (کاندیدیازیس)
- عفونت‌های قارچی، به ویژه کاندیدیازیس، یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری هستند که می‌توانند منجر به خارش واژن و ناراحتی‌های دیگر شوند.
- در این دوران، تغییرات هورمونی به ویژه افزایش سطح استروژن باعث افزایش قند در ترشحات واژن می‌شود که می‌تواند محیط را برای رشد قارچ‌ها، به ویژه قارچ کاندیدا، مناسب‌تر کند
- این عفونت‌ها معمولاً با علائمی مانند خارش، سوزش، ترشحات سفید و گاهی ضخیم همراه هستند و می‌توانند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهند.تشخیص و درمان کاندیدیازیس در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد، زیرا برخی از داروهای ضدقارچ ممکن است برای جنین مضر باشند. به همین دلیل، پزشکان معمولاً به درمان‌های موضعی و غیر سیستمیک تمایل دارند.
عفونت های مقاربتی (STIs)
- عفونت‌های مقاربتی (STIs) می‌توانند یکی از علل خارش واژن در دوران بارداری باشند. این عفونت‌ها شامل انواعی مانند کلامیدیا، سوزاک، هرپس و ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) هستند که ممکن است در طی رابطه جنسی منتقل شوند.
- در دوران بارداری، تغییرات هورمونی و افزایش جریان خون به ناحیه واژن می‌تواند به حساسیت و بروز علائم در این ناحیه منجر شود.
- خارش واژن ناشی از STIs ممکن است با علائم دیگری مانند ترشحات غیرطبیعی، درد یا سوزش همراه باشد که می‌تواند روی سلامتی مادر و جنین تأثیر بگذارد.
- تشخیص و درمان به موقع عفونت‌های مقاربتی در بارداری بسیار مهم است. عدم درمان این عفونت‌ها می‌تواند به عوارض جدی از جمله زایمان زودرس و انتقال عفونت به نوزاد منجر شود.
- بنابراین، توصیه می‌شود که زنان باردار به طور منظم تحت معاینه قرار بگیرند و در صورت بروز علائم مشکوک، به پزشک مراجعه کنند.
- پیشگیری از عفونت‌های مقاربتی از طریق استفاده از کاندوم و آگاهی از تاریخچه سلامتی شریک جنسی نیز می‌تواند به کاهش خطر ابتلا کمک کند.
عفونت ادراری
- عفونت ادراری یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند در دوران بارداری به وقوع بپیوندد و یکی از علل خارش واژن به شمار می‌آید.
- در این دوران، تغییرات هورمونی و فیزیکی بدن زنان می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری شود.
- به دلیل افزایش حجم خون و تغییرات در سیستم ایمنی، زنان باردار ممکن است بیشتر در معرض عفونت‌ها قرار گیرند. همچنین، فشار رحم بر مثانه نیز می‌تواند منجر به تخلیه ناقص مثانه و افزایش خطر عفونت شود.
- خارش واژن به عنوان یکی از علائم عفونت ادراری در بارداری می‌تواند به همراه نشانه‌های دیگری مانند سوزش هنگام ادرار کردن، افزایش دفعات ادرار و تغییر رنگ یا بوی ادرار بروز کند.
- در صورت بروز این علائم، ضروری است که زنان باردار به پزشک مراجعه کنند تا تشخیص صحیح و درمان مناسب انجام شود. در غیر این صورت، عفونت ادراری می‌تواند به عوارض جدی‌تری برای مادر و جنین منجر شود.
هفته اول بارداری و خارش واژن
- خارش واژن در هفته اول بارداری می‌تواند به‌دلیل تغییرات هورمونی و افزایش جریان خون در ناحیه تناسلی ایجاد شود. این تغییرات می‌تواند منجر به افزایش حساسیت و خشکی واژن شده که ممکن است باعث خارش شود.
- افزایش ترشحات واژن نیز از علل شایع خارش در این دوره است. به‌طور معمول، این ترشحات بی‌رنگ و بدون بو هستند، اما در صورت تغییر رنگ، بو یا همراهی با درد، ضروری است به پزشک مراجعه کنید.
- به‌علاوه، عفونت‌های قارچی، که به‌دلیل تغییرات در فلور واژن در بارداری شایع‌تر می‌شوند، می‌توانند باعث خارش شدید و ناراحتی شوند. این عفونت‌ها معمولا با ترشحات سفید، غلیظ و پنیر مانند همراه هستند.
- همچنین، عفونت‌های باکتریایی مانند باکتریوز واژن نیز می‌توانند خارش ایجاد کنند. این عفونت‌ها معمولا با ترشحات آبکی، خاکستری یا زرد همراه هستند و ممکن است بوی نامطبوعی داشته باشند.
- اگرچه خارش واژن در هفته اول بارداری ممکن است طبیعی باشد، اما در صورت بروز علائم شدید یا ادامه‌دار، مشاوره با پزشک ضروری است.
- پزشک می‌تواند با انجام آزمایش‌های لازم، علت دقیق خارش را شناسایی کرده و درمان مناسب را تجویز کند.
خارش واژن در ماه آخر بارداری
خارش واژن در ماه آخر بارداری می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و برای زنان باردار تجربه‌ای ناخوشایند باشد. تغییرات هورمونی، افزایش گردش خون و تغییرات در pH واژن می‌توانند منجر به این احساس شوند.
در این دوران، بدن زنان به گونه‌ای تغییر می‌کند که ممکن است باعث ایجاد حساسیت و التهاب در ناحیه واژن شود. همچنین، رشد سریع جنین و فشار بر روی ناحیه تناسلی نیز می‌تواند به احساس خارش دامن بزند.
علاوه بر این، سایر دلایل مثل عفونت‌های قارچی و باکتریایی نیز می‌توانند از دیگر عوامل شایع خارش واژن در ماه آخر بارداری باشند.
پماد خارش واژن در بارداری
در دوران بارداری، خارش واژن می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد، از جمله عفونت‌ها، تغییرات هورمونی یا حساسیت به محصولات بهداشتی. قبل از هرگونه درمان، مشورت با پزشک یا ماما بسیار مهم است تا علت خارش مشخص شود و درمان مناسب تجویز شود.
با این حال، برخی پمادها و درمان‌های موضعی که ممکن است تحت نظر پزشک توصیه شوند، عبارتند از:
پمادهای ضد قارچ:
اگر خارش ناشی از عفونت‌های قارچی باشد، پزشک ممکن است پمادهای ضد قارچی مانند کلوتریمازول یا مایکنازول تجویز کند.
پمادهای استروئیدی موضعی:
در صورت وجود التهاب یا حساسیت، ممکن است پزشک پمادهای استروئیدی خفیف را تجویز کند.
پمادهای مرطوب‌کننده:
استفاده از پمادهای مرطوب‌کننده ممکن است به کاهش خشکی و خارش کمک کند.
محلول‌های شستشو:
برخی محصولات ملایم برای شستشوی ناحیه تناسلی وجود دارند که می‌توانند به کاهش خارش کمک کنند.
به یاد داشته باشید که استفاده از هر نوع دارو یا پماد در دوران بارداری باید تحت نظر پزشک انجام شود تا از ایمنی مادر و جنین اطمینان حاصل شود.
روش های درمان خانگی خارش واژن در بارداری
درمان‌های خانگی می‌توانند به کاهش خارش کمک کنند اما مهم است که قبل از استفاده از هر روش با پزشک خود مشورت کنید تا اطمینان حاصل شود که این روش‌ها برای شما ایمن هستند.
در ادامه به برخی از روش‌های خانگی برای تسکین خارش واژن در دوران بارداری اشاره می‌کنیم:
حمام نشسته با آب ولرم
در یک تشت آب ولرم بنشینید. می‌توانید مقداری نمک اپسوم یا جوش شیرین به آب اضافه کنید. این روش می‌تواند به تسکین خارش و التهاب کمک کند.
استفاده از کمپرس سرد
یک پارچه تمیز را در آب سرد خیس کنید و آن را به ناحیه خارش‌دار بزنید. کمپرس سرد می‌تواند به کاهش التهاب و خارش کمک کند.
توجه به بهداشت شخصی
از صابون‌های بدون عطر و محصولات بهداشتی ملایم استفاده کنید. کاهش تحریکات ناشی از محصولات معطر می‌تواند به کاهش خارش کمک کند.
پوشیدن لباس‌های راحت
از لباس‌های نخی و فری سایز استفاده کنید. لباس‌های تنگ و غیرنخی می‌توانند باعث افزایش عرق و تحریک پوست شوند.
درمان خارش واژن در بارداری با طب سنتی
استفاده از طب سنتی می‌تواند به تسکین این مشکل کمک کند. در اینجا چند روش طبیعی که ممکن است مفید باشد را معرفی می‌کنیم:
استفاده از آب نمک:
تهیه محلول رقیق آب و نمک و شستشوی ناحیه تناسلی می‌تواند به کاهش خارش کمک کند. اما باید توجه داشت که آب نمک نباید بسیار غلیظ باشد.
عصاره آلوئه‌ورا:
آلوئه‌ورا خواص ضد التهابی و تسکین‌دهنده دارد. می‌توانید ژل آلوئه‌ورا را به آرامی روی ناحیه خارش‌دار بزنید.
چای بابونه:
چای بابونه خواص ضد التهابی دارد. می‌توانید چای بابونه را دم کرده و پس از سرد شدن، برای شستشوی خارجی واژن استفاده کنید.
روغن نارگیل:
روغن نارگیل دارای خواص ضد قارچی و ضد باکتریایی است. می‌توانید از آن برای مرطوب نگه داشتن ناحیه استفاده کنید.
عسل و روغن زیتون:
مقداری عسل و روغن زیتون را مخلوط کرده و به ناحیه خارش‌دار بزنید. عسل خاصیت ضدباکتریایی و ضدقارچی دارد و روغن زیتون می‌تواند مرطوب‌کننده باشد.
استفاده از سرکه سیب:
سرکه سیب می‌تواند به تنظیم pH واژن کمک کند. می‌توانید چند قاشق سرکه سیب را در آب رقیق کنید و به عنوان شستشوی خارجی استفاده کنید.
راه های پیشگیری از خارش واژن در بارداری
برای پیشگیری از خارش واژن در این دوران، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
بهداشت شخصی:
از صابون‌های ملایم و بدون عطر برای شستشوی ناحیه تناسلی استفاده کنید. همچنین از شستن ناحیه با آب گرم و صابون‌های زبر خودداری کنید.
لباس زیر مناسب:
از لباس‌های زیر نخی و راحت استفاده کنید که به پوست اجازه تنفس بدهد. از لباس‌های تنگ و غیرنخی پرهیز کنید.
رژیم غذایی سالم:
مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک (مانند ماست) می‌تواند به حفظ تعادل باکتری‌های مفید در ناحیه تناسلی کمک کند.
آب کافی بنوشید:
هیدراته نگه‌داشتن بدن می‌تواند به کاهش عفونت‌ها و مشکلات پوستی کمک کند.
خودداری از مواد تحریک‌کننده:
از محصولات بهداشتی، ضدعفونی‌کننده‌ها و عطرها که ممکن است باعث تحریک پوست شوند، پرهیز کنید.
کنترل عفونت‌ها:
در صورت بروز هر گونه علائم غیرعادی مانند ترشحات غیرطبیعی یا بوی نامطبوع، به پزشک مراجعه کنید.
مدیریت استرس:
استرس می‌تواند بر سیستم ایمنی تأثیر بگذارد و به مشکلات پوستی کمک کند. تمرینات تنفسی و یوگا می‌تواند مفید باشد.
اجتناب از خارش:
در صورت وجود خارش، از خاراندن ناحیه پرهیز کنید زیرا این کار می‌تواند باعث آسیب پوست و عفونت شود.
اجتناب از دوش واژینال:
از دوش واژینال خودداری کنید زیرا می‌تواند تعادل فلور طبیعی واژن را برهم بزند و خطر عفونت را افزایش دهد.
رابطه جنسی ایمن:
در صورت داشتن رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید تا از انتقال بیماری‌های مقاربتی جلوگیری شود.
کنترل قند خون:
اگر دیابت دارید، کنترل دقیق قند خون می‌تواند به پیشگیری از عفونت‌های قارچی کمک کند.
در صورتی که خارش واژن ادامه پیدا کرد یا شدید شد، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا علت آن بررسی و درمان مناسب انجام شود.
